Stosowanie antybiotyków w okresie okołoporodowym może zwiększać ryzyko stanu zapalnego u potomstwa

Badania na modelu zwierzęcym przeprowadzone przez naukowców z University of Chicago Medicine wykazały, że potomstwo myszy genetycznie predysponowanych do rozwoju nieswoistego zapalenia jelit (IBD, inflammatory bowel disease), które otrzymywały antybiotyk w czasie ciąży i laktacji, było bardziej narażone na rozwój stanu zapalnego w jelicie grubym (model odzwierciedlający nieswoiste zapalenia jelita u człowieka).

Leczenie antybiotykami przyczyniło się również do trwałych zmian w mikrobiomie jelita, które matki przekazywały swojemu potomstwu. Co ciekawe, stan zapalny rozwijał się jedynie u młodych, podczas gdy u dorosłych myszy nie zauważono wzrostu zachorowań. To sugeruje, że decydujące znaczenie odgrywa okres podania antybiotyku, w tym wypadku wczesny etap rozwoju tuż po narodzinach, gdy układ immunologiczny jest w fazie dojrzewania.

• Antybiotyki w okresie okołoporodowym promują dysbiozę jelitową, zaburzenia w odpowiedzi immunologicznej i rozwój IBD u potomstwa.
• Antybiotyki podawane po okresie krytycznym (wczesny rozwój) nie zwiększają ryzyka rozwoju IBD.
• Zaburzona antybiotykami mikrobiota matczyna może przyczyniać się do dysbiozy jelit u noworodka.
• Zaburzona równowaga mikrobiologiczna w jelitach, w wyniku stosowania antybiotyków w okresie ciąży i karmienia piersią, może być jednym ze wskaźników zachorowania na IBD.

Miyoshi, Jun et al. Peripartum Exposure to Antibiotics Promotes Persistent Gut Dysbiosis, Immune Imbalance, and Colitis in Genetically Prone Offspring. Cell Reports (2017), Vol. 20, Is. 2, 491 – 504.

„Mysie noworodki odziedziczyły zmienioną mikrobiotę od swoich matek i były bardziej podatne na zachorowanie, z kolei u żadnej z samic nie rozwinął się stan zapalny (mimo genetycznego i mikrobiologicznego podobieństwa),” mówi dr Eugene B. Chang z University of Chicago, autor badania.

Chang zastrzega jednak, że wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach nie mogą być traktowane jako argument przemawiający za rezygnacją z antybiotyków u kobiet w czasie ciąży i karmienia piersią, gdy jest to konieczne. Zamiast tego, powinniśmy bardziej pamiętać o tym, aby unikać nadużywania czy stosowania tej grupy leków „na wszelki wypadek” np. w czasie przeziębienia czy innych chorób wirusowych.

„Antybiotyki należy wykorzystywać rozsądnie, wtedy gdy istnieją faktyczne wskazania. Środowisko lekarskie powinno mieć to na uwadze, ponieważ wyniki badań wskazują, że antybiotykoterapia może pociągać za sobą długotrwałe konsekwencje, które mogą potencjalnie wpływać na nasze zdrowie i ryzyko rozwoju niektórych chorób,” mówi Chang.

Trwałe zmiany mikrobioty jelitowej

Z badań epidemiologicznych wyłania się sugestia, że narażenie na antybiotyki w okresie okołoporodowym (późna ciąża i okres karmienia piersią) zwiększa ryzyko rozwoju IBD u ludzi. Nie znaleziono jednak bezpośrednich dowodów takiego związku, m.in. ze względu na zbyt duże różnice indywidualne w mikrobiomie jelitowym i ograniczenia w prowadzeniu badań klinicznych na ciężarnych i niemowlętach.

Aby rozwiązać te problemy, dr Jun Miyoshi i Alexandria Bobe zaprojektowali serię eksperymentów z wykorzystaniem zwierzęcego modelu IBD. Mysim matkom w późnym okresie ciąży i później w czasie laktacji podawano Cefoperazon, powszechnie używany antybiotyk. U dorosłych osobników, mimo podaży antybiotyku, nie doszło do rozwoju zapalenia jelita grubego, jednak ich potomstwo okazało się o wiele bardziej podatne na zachorowanie (w porównaniu z grupą nie leczoną antybiotykiem).

Wykorzystując najnowsze technologie sekwencjonowania, zespół przeprowadził analizę mikrobiomu matek i ich młodych; u samic zaobserwowano spadek różnorodności bakteryjnej i zmiany w liczebności niektórych grup bakterii (zmniejszona populacja Bacteroidetes, zwiększona Firmicutes i Verrucomicrobia). Co zaskakujące, zmiany te utrzymywały się nawet od 4 do 8 tygodni po zakończeniu terapii antybiotykiem.

Mikrobiom mysich noworodków również był zmieniony – pod względem różnorodności gatunkowej odbiegał znacząco w porównaniu ze zwierzętami nie leczonymi antybiotykiem; różnice te utrzymywały się także w dorosłym życiu.

„Antybiotyki stosowane w okresie okołoporodowym mogą zakłócać zdrowy rozwój mikrobioty jelitowej, co ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego dojrzewania i kształtowania się odporności. U osobników podatnych genetycznie, zaburzenia w tym procesie mogą mieć negatywne konsekwencje w postaci chorób zapalnych jelit lub innych schorzeń związanych z funkcjonowaniem układu immunologicznego,” wyjaśnia Chang.

Źródło:

1. Miyoshi, Jun et al. Peripartum Exposure to Antibiotics Promotes Persistent Gut Dysbiosis, Immune Imbalance, and Colitis in Genetically Prone Offspring. Cell Reports (2017), Vol. 20, Is. 2, 491 – 504. https://goo.gl/5dvfMj
2. University of Chicago Medical Center. (2017, July 11). Antibiotics taken late in pregnancy can increase risk for inflammatory bowel diseases in offspring. https://goo.gl/D62X5p